مبدا تقویم یزدگردی از روز 16 ژوئن سال 632 میلادی می‌باشد. تا با این کار ایرانیان امپراتوری خود را فراموش نکنند.
در سال 633 جنگ بین عرب و ایرانیان آغاز شد و با اینکه سپاه ایرانیان پرقدرت بود با توجه به مجهز بودن و چهار برابر بودن نیروهای ایرانیان با نیروهای عرب ولی با توجه به درگیری‌هایی که بر سر قدرت در تیسفون بود و دشمنی بزرگان با یکدیگر باعث شد در نوامبر 636 میلادی در قادسیه شکست بخورند
. همچنین ایرانیان در زمان قرون وسطا، عصر ظلمت اروپا با دانش و اندیشه ابر قدرت جهان شد و در واقع تقویم هجری شمسی حال حاضر به دست عمر خیام نیشابوری تولید شد، که در ابتدا بخاطر اینکه در زمان سلطنت جلال الدین ملک‌شاه تنظیم شده بود، تقویم به اسم تقویم جلالی نام گذاری شده بود.
ایرانیان 25 قرن پیش در زمان هخامنشیان دارای تقویم بودند که فقط کمی نام ماه‌ها در تلفظ با هم فرق داشت، که به اسم تقویم زرتشتیان معروف بود. تقویم جلالی کمی بر پایه تقویم یزدگردی تولید شده و ایرانیان تنها ملتی بودند که از تقویم قمری استفاده نکردند.
در مهرماه 1350 بعد از مراسم کوروش بزرگ، تقویم به زمان کوروش بازگشت که در انقلاب سال 1357 سال هجری خورشیدی تقویم رسمی ایران شد.
درباره تقویم جلالی بیشتر بدانید.
اختلاف تقویم یزدگردی با جلالی در چیست؟
گاه‌شماری جلالی در دنباله تصحیح و محاسبه دقیق گاه‌شمار ایرانی در اثر گاه شمار یزدگردی به جود آمد. بی ملاحظه‌گری به اجرای کبیسه‌گری گاه‌شمار یزدگردی از سال 1357( 1006میلادی) تا اوایل دوران ملک‌شاه موجب شده است نوروز هجده روز از زمان خود جا به جا شود و بهار به جای اول فروردین به نوزدهم فروردین یکسان شد.
از این طرف با حذف روز هجدهم فروردین روز اغاز فروردین و انجام آن به عنوان کبیسه در اواخر سال 447 یزدگردی قرار گرفتند و موقعیت ورود خورشید به نقطعه تعادل بهار سرآغاز گاه‌شمار جلالی شکل گرفت. گاه‌شماری جلالی توسط تعدادی از ریاضیدانان ایرانی از جمله حکیم ابو حاتم مظفر اسفزاری، ابوالعباس لوکری در 3 ماه رمضان سال 1471 هجری قمری تدوین شد. کار تالیف این تقویم در دوره ملک‌شاه سلجوقی با اطاعت خواجه نظام الملک و محل رصد آن شهرهای اصفهان، پایتخت سلجوقیان، ری و نیشابور عنوان شده است. تا قبل از دوران مشروطه در ایران گاه‌شماری جلالی رسمیت نداشت و از جمله تغییراتی طول ماه مبدا و اسامی در قالب تقویم هجری خورشیدی برجی در سال 1304 خورشیدی تمامی آن با نام‌های فارسی برای ماه و متعادل سازی به تائید مجلس شورای ملی ایران گاه‌شماری رسمی شد گاه‌شماری ایران و افغانستان بر اساس گاه‌شماری جلالی ساخته شد؛ ولی هم در راستای ماه و آغاز تاریخ‌شان با گاه‌شمار جلالی فرق دارند.
گاه‌شمار یزدگردی
با شروع به تخت نشستن یزد گرد سوم اخرین پادشاه ساسانی در سال 632 میلادی گاه‌شماری پایانی دودمان ساسانیان است. در دوره‌ی ساسانیان تاج گذاری یک پادشاه بوده است و 365 روز با کبیسه‌گری در یک ماه 120 سال شمرده می‌شود( طول سال میانگین 25/365). گاه شمار یزدگردی در سال دهم هجری روز سه‌شنبه، 3624 روز از هجرت گذشته؛ اول سال یزگردی آغاز شد اما مانند گاه‌شماری خراجی بعدها یک روز در هر چهار سال نتیجه گرفته شد.
در سال 357 بر اثر بی‌توجهی به کبیسه گری در سال 447، هجده روز، عید از زمان واقعی خود دور افتاد. به همین دلیل به دستور جلال الدوله ملک‌شاه سلجوقی کار گروهی برای تصحیح کردن دقیق گاه‌شمار ایرانی؛ جلسه‌ای برگذار کردند که در پی گاه‌شمار جلالی دقیق‌ترین گاه‌شمار با سال اعتدالی تدوین شد.
یزدگرد سوم، در سال 632 میلادی پسر شاهزاده شهریار، نوه خسرو پرویز به پادشاهی برگزیده شد. مردم ایران عادت کرده بودند که تاریخ را از تاج گذاری هر پادشاهی آغاز کنند؛ چون پس از یزدگرد ایران پادشاهی نداشت. زرتشتیان سال 632 میلادی را همان سال آغاز خود قرار دادند. هنر هم بین ایران و هند و زرتشتیان رایج است؛ سال 652 میلادی گاه‌شماری یزگردی پس از مرگ یزد گرد با آغاز سال مرگ او، تاج گذاری شاه ساسانی بر تخت شاهنشاهی با نام گاه‌شماری مجسومی متداول شد.
در واقع کبیسه گری گاه‌شمار یزدی را داشت. آغاز آن یکم فروردین سال 21 یزگردی 11 ژوئن 652 میلادی می‌باشد. این گاه شمار تا زمان ابوریحان بیرونی رایج بوده است، و کم کم تمام شده است. در دهه‌های نخستین هجری هر دو گونه تاریخ یزدگردی بر اساس آغاز شاهنشاهی بوده است. و همانطوری که بر اساس پایه سال مرگ یزدگرد بوده، گاهی حتی در یک زمان، یک جا، در جهت هم که در سکه‌ها یافت شده، در سکه‌های امیران طبرستان و همچنین حاکم‌های اسلامی طبرستان تا نزدیک‌های سال 163 هجری، ضرب با تاریخ سال مرگ یزدگرد انجام می‌شده است. در واقع روش‌های گوناگونی گاه‌شمار یزدگردی انجام می‌شد.
