در این مقاله میخواهیم در مورد یکی از رایج ترین روش ها برای چاپ تصاویر یعنی لیتوگرافی صحبت کنیم. کسانی که در زمینه ی فعالیت های چاپی هستند، از لیتوگرافی به عنوان مادر این صنعت یاد می کنند.
برای پاسخ به توضیح اینکه لیتوگرافی چیست، باید اول با چاپ افست آشنا شویم. قطعا لیتوگرافی جزسخت ترین مراحل چاپ به شمارمی آید. انسان همواره نیازمند آن بوده است که بتواند روش چاپی را ابداع کند که به واسطه آن بتواند چاپ را روی هر سطح و ماده ای انجام دهد و دقیقا این روش چاپ افست بود که این امکان را در اختیار وی قرار داد.
چاپ افست چیست؟
چاپ افست جزو چاپ‌های رایج و مقرون به صرفه است که معمولا در صنعت چاپ، نشر کتاب و سررسید مورد استفاده قرار می‌گیرد. تقریبا هر کسی که با صنعت چاپ سر و کار دارد، یا با آن کار می‌کند و یا تجربه کار با چاپ افست را دارد.
چاپ افست به این صورت است که هر آنچه که می بایست چاپ شود روی صفحه ای فلزی اجرا می‌کنند که به آن زینک گفته می‌شود. در مرحله بعد، از مواد شیمیایی بخصوصی استفاده می‌کنند تا جوهر فقط روی بخش‌هایی که باید چاپ شود، بنشیند.
زینک، دور استوانه ای قرار می‌گیرد و طرحش را با فشار روی سطح استوانه ای دیگر هک می‌کند. این استوانه موضوع چاپ را بر کاغذی که دور استوانه سوم پیچیده شده چاپ می‌کند.
لازم به ذکر است که بگوییم لیتوگرافی سنگ بنای چاپ محبوب افست است.
لیتوگرافی چیست؟
کلمه یونانی لیتوگرافی لیتوگرافی شامل دو اسم لیتو (به معنای سنگ ) و گرافیک ( به معنای حک کردن) است. این واژه همچنین به معنای چاپ سنگی هم است.
ابداع لیتوگرافی به سال 1769 بر می گردد که آلوئیز اسفندلر (نویسنده و بازیگر آلمانی) لیتوگرافی را با توجه به این خاصیت که چربی درآب حل نمی شود، به عنوان یک روش کاربردی و ارزان، به صنعت چاپ وارد کرد.
لیتوگرافی روش چاپی هست که در آن از صفحه های فلزی با جنس آلومینیوم به نام زینک استفاده می شود. این زینک ها را در چاپخانه هایی که سیستم چاپ افست دارند، برای فرایند چاپ روی کاغذ استفاده می کنند. از این رو می توان لیتوگرافی را به عنوان یک مرحله میانی برای چاپ افست در نظر گرفت.
این روش بر پایه مخلوط نشدن چربی در آب بنا نهاده شده است. به این صورت که برای قسمت هایی که نیاز است تصویر چاپ شود از ذرات روغن دوست و در جاهایی که قصد نداریم چاپ شود، از ذرات آب دوست استفاده می شود. در این حالت رنگ از قسمت هایی که ب دوست هستند وارد قسمت چربی دوست نمی شود و درنتیجه فقط درآن قسمت هایی که رنگ برای تصویر و طرح مورد نظر می بایست عبور کند، روی کاغذ یا مواد دیگر وارد شده و عملیات چاپ انجام می شود.
مرحله اول در لیتوگرافی، تبدیل فایل طرح مورد نظر به زینک می باشد. سپس این زینک در چاپخانه به جوهر آغشته شده و روز کاغذ چاپ می شود.
بیشتر بخوانید: تفاوت چاپ افست با چاپ دیجیتال
زینک لیتوگرافی چیست؟
درقسمت قبل توضیح دادیم که در چاپ سنگی از یک سری صفحات برای انتقال طرح استفاده می شود. برای تهیه تصویر در روش لیتوگرافی از صفحاتی با جنس آلومینیوم یا فلز استفاده می شود که همان زینک لیتوگرافی یا پلیت هستند.
این فایل های رنگی همراه یک پلیمر خاص بر روی صفحات فلزی، چاپ خواهد شد. جنس این صفحت فلزی به گونه ای است که جوهر، روی آن نمی نشیند و دقیقا بر عکس مواد پلیمری که جاذب مرکب می باشد. پایه و اساس چاپ افست و همچنین لیتوگرافی را همین ویژگی های شیمیایی تشکیل می دهد.
ایمیج ستر، نام ماشینی است که ساخت زینک را بر عهده دارد. این ماشین بر روی تلق هایی که بی رنگ و شفاف هستند، فایل های از قبل تهیه شده تک رنگ را پرینیت می گیرد. رزولوشن این دستگاه شدیدا دقیق است. بعد از آن زینک های خالی را به این تلق های پرینت شده متصل کرده و در جای خود ثابت نگه می دارند. زینک های لیتوگرافی همیشه از نوع فلزی نبوده و گاهی از جنس پلاستیک و کاغذ هستند.
بر اثر فرآیند‌های شیمیایی و طی مراحلی، تصویر تلق‌ها روی زینک‌ها حک می‌شود. حالا زینک‌های دستگاه چاپ آمادۀ کار می‌باشند. در این مرحله، این زینک ها را روی دستگاه چاپ بسته و بر اساس مراحل گفته شده در بخش اول این مقاله، مرحله چاپ شروع می شود.
لیتوگرافی مدرن
این روزها با پیشرفت تکنولوژی و بهبود تجهیزات چاپی، دستگاه‌های دیگری در دسترس است که می‌توانند فرایند چاپ را آسان تر کنند. پلیت ستر نام یکی از این دستگاه های آسان کننده فرایند چاپ می باشد.
با استفاده ازاین دستگاه، حذف ساختن فایل های جدا شده رنگی که جزء مرحله اول لیتوگرافی است، آسان می شود. زیرا این دستگاه بدون استفاده از این فایل ها، می تواند تلق های رنگی زینک را بسازد.
شاید بتوان پلیت ستر را پرینتر زینک خواند. شما به سادگی می توانید طرح مورد نظرتان را از طریق کامپیوتر به این دستگاه ارسال کنید و زینک آماده را از آن تحویل بگیرید. پلیت نام جدید این زینک های مدرن است ( دلیل نام این دستگاه، پلیت ستر، همین است). کارکرد پلیت و زینک یکسان بوده و فرقی با هم ندارند. فقط متوحه این موضوع باشید که زینک نام ورقه های فلزی در حالت اول است که تولید می شود و پلیت نام ورقه های تولید شده در حالت دوم است.
دستگاه لیتو گرافی چیست؟
دستگاه لیتوگرافی ایمیج ستر همان دستگاه ساخت زینک یا پلیت همراه یک پرینتر سیاه و سفید لیزری وبا قابلیت پرینت روی طلق شفاف است. 4 رنگ اصلی تشکیل دهنده فایل های طرح مورد نظر هستند که در چاپ افست با این دستگاه استفاده می شود. طرح مربوط به هر رنگ با یک نوع خاصی از پلیمر، روی زینک چاپ می شود.
چهار رنگ CMYK عبارت اند از:
- فیروزه ای (Cyan)
- ارغوانی (Magenta)
- زرد (Yellow)
- سیاه (Black)
در پایان باید به این نکته توجه داشته باشیم که یکی از بزرگ ترین مزیت های چاپ افست، امکان چاپ انبوه است. چاپ انبوه منظور هزاران عدد به بالا است.
همچنین قابلیت انتخاب رنگ با بالاترین کیفیت چاپ، امکان استفاده از انواع کاغذها برای چاپ حتی در ابعاد بزرگ، قابلیت انتخاب انواع کاغذ از نظر جنس، امکان چاپ انبوه، قیمت مناسب تر نسبت به تیراژ بیشترو چاپ عمر طولانی تر تصاویر چاپ شده از مزایای روش لیتوگرافی هستند.
