زادروز کوروش کبیر و روز پدر در ایران باستان

امروز پنجشنبه 4 شهریور برابر با 25 آگوست زاد روز کوروش کبیر و روز پدر در  ایران باستان

کوروش دوم که به کوروش کبیر مشهور است، بنیان‌گذار و نخستین شاه شاهنشاهی هخامنشی بود که در بین سال‌های ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد، بر نواحی گسترده‌ای از آسیا حکومت می‌کرد. کوروش به سنت و ادیان سرزمین‌های فتح شده احترام می‌گذاشت. پارسی‌ها او را پدر، روحانیان بابل او را برگزیده مردوک، یهودی‌ها او را مسیح فرستاده شده از جانب یهوه و یونانیان او را فاتحی بزرگ و سیاستمداری باهوش می‌دانستند. والتر هینتس، می‌گوید: «کوروش سه امپراتوری را ساقط کرده بود: ماد، لیدیه و بابل. کوروش هیچ‌کدام از سه فرمانروا، نه آستیاگ، نه کرزوس و نه نبونعید را نکشت، بلکه به تبعید آن‌ها بسنده کرد و حتی برای آن‌ها زندگی شاهانه‌ای فراهم آورد. این رفتار در جهان باستان بی‌سابقه بود و تا زمان کوروش هرگز اتفاق نیفتاده بود».

منبع : روزیاد

کوروش کبیر (متولد ۵۹۰–۵۸۰ قبل از میلاد، در ماد یا پارس)، فاتحی که امپراتوری هخامنشی را پایه ‌گذاری کرد، با مرکزیت ایران و خاور نزدیک را در بر می ‌گرفت تا دریای اژه به سمت شرق تا رود سند. اوهمچنین در افسانه کوروش که اولین بار توسط گزنفون، سرباز و نویسنده یونانی به نگارش در آمد، به عنوان پادشاهی بردبار و آرمانی که ایرانیان باستان او را پدر قوم خود می نامیدند، یاد شده است.

تاریخ زادروز کوروش کبیر، درتقویم شمسی مصادف است با ۴ شهریور و در تقویم میلادی برابر با 26 آگست می باشد.

کوروش بین سال‌های 590 تا 580 پیش از میلاد در ماد یا احتمالاً در پارس، استان فارس امروزی درایران به دنیا آمد. معنای نام او مورد اختلاف است، زیرا معلوم نیست این نام شخصی بوده است یا نام تختی که در زمان حکومتش به او داده شده است. نکته قابل توجه این است که پس از امپراتوری هخامنشیان، این نام دیگر در منابع مربوط به ایران نیامده است که ممکن است حاکی از معنای خاصی از نام او باشد.

مهمترین منبع زندگی او هرودوت مورخ یونانی است. بیوگرافی ایده آل گزنفون از کوروش به جای یک رساله تاریخی، اثری برای تعلیم یونانیان در مورد حاکم ایده آل است. با این حال، نشان دهنده احترام بالایی است که کوروش، نه تنها توسط قوم خود، پارسیان، بلکه یونانیان و دیگران برای او قائل بودند.

هرودوت می گوید که ایرانیان کوروش را پدر خود می نامیدند، در حالی که بعدها حاکمان هخامنشی چندان مورد توجه نبودند. داستان کودکی کوروش، همانطور که هرودوت با پژواک ‌هایی در گزنفون بیان می‌کند، ممکن است افسانه کوروش نامیده شود، زیرا آشکارا از الگوی باورهای عامیانه در مورد ویژگی‌ های تقریباً فوق بشری بنیانگذار یک سلسله قدرتمند و تکرار نشدنی پیروی می‌کند.

در مورد بنیانگذاران سلسله های بعدی در طول تاریخ ایران نیز چنین باورهایی وجود دارد. طبق این افسانه، آستیاگ، پادشاه مادها و فرمانروای ایرانیان، دخترش را به شاهزاده ای به نام کمبوجیه در پارس، داد. از این ازدواج کوروش متولد شد. آستیاگ که در خواب دیده بود که کودک بزرگ می شود تا او را سرنگون کند، دستور کشتن کوروش را صادر کرد.

مشاور ارشد او اما در عوض نوزاد را به چوپانی داد تا بزرگ کند. هنگامی که او 10 ساله بود کوروش به دلیل ویژگی های برجسته اش توسط آستیاگ کشف شد که علیرغم رویا، او را متقاعد کرد که به پسر اجازه زندگی دهد. کوروش هنگامی که در پارس به مردانگی رسید، بر جد و ارباب مادری خود قیام کرد. آستیاگ بر ضد شورش کوروش لشکر کشید، اما ارتش او، وی را ترک کرد و او در سال 550 قبل از میلاد، تسلیم کوروش شد.

کوروش پس از به ارث بردن امپراتوری مادها، ابتدا باید قدرت خود را بر قبایل ایرانی در فلات ایران تحکیم می کرد و سپس به سمت غرب گسترش می یافت. کرزوس، پادشاه لیدیه در آسیای صغیر (آناتولی)، با شنیدن خبر سقوط آستیاگ، قلمرو خود را به هزینه مادها گسترش داده بود و کوروش به عنوان جانشین پادشاه ماد، علیه لیدیا لشکر کشید. ساردیس، پایتخت لیدیا، در سال 547 یا 546 اسیر شد و کرزوس یا کشته شد یا خود را سوزاند، اگرچه طبق منابع دیگر به اسارت کوروش درآمد و به خوبی رفتار کرد.

شهرهای یونانی در سواحل دریای اژه، به عنوان دست نشاند گان پادشاه لیدیا، اکنون تابع کوروش شدند و اکثر آنها پس از محاصره های کوتاه تسلیم شدند. چندین شورش شهرهای یونان بعداً با شدت سرکوب شد. سپس کوروش به بابل روی آورد، جایی که نارضایتی مردم از حاکم شهرنبونیدوس آشکار بود، به او بهانه ای برای حمله به مناطق پست داد. فتح سریع بود، زیرا حتی کاهنان مردوک، خدای ملی کلان شهر بزرگ بابل، از نبونیدوس بیگانه شده بودند. در اکتبر 539 پیش از میلاد، بزرگترین شهر جهان باستان به دست ایرانیان افتاد.

فرمانروای کیلیکیه در آسیای صغیر زمانی که کوروش علیه کرزوس لشکرکشی کرد، متحد کوروش شده بود و کیلیکیه جایگاه ویژه‌ ای را در امپراتوری کوروش حفظ کرد. بنابراین با دیپلماسی و همچنین نیروی تسلیحات بود که کوروش بزرگترین امپراتوری شناخته شده تا زمان خود را تأسیس کرد.

کوروش همچنین نسبت به بابلی ها و دیگران مدارا می کرد. او با حمایت از آداب و رسوم محلی و حتی قربانی کردن برای خدایان محلی، مردم محلی را آشتی داد. تصرف بابل نه تنها بین النهرین را به دست کوروش، بلکه سوریه و فلسطین را نیز که قبلاً توسط بابلیان فتح شده بود، تحویل داد.

این گواهی بر توانایی بنیانگذار امپراتوری هخامنشی است که پس از مرگ وی نیز گسترش یافت و بیش از دو قرن ادامه یافت. اما کوروش نه تنها یک فاتح و مدیر بزرگ بود بلکه او در اذهان ایرانیان جایگاهی مشابه جایگاه رومولوس و رموس در روم یا موسی برای بنی اسرائیل داشت. حماسه او در بسیاری از جزئیات، داستان قهرمانان و فاتحان از جاهای دیگر در جهان باستان را دنبال می کند. نحوه سپردن نوزاد کوروش به چوپانی برای بزرگ کردن، یادآور موسی در بوته‌ های مصر است و سرنگونی پدربزرگ ظالم او در اسطوره‌ ها و افسانه ‌های دیگر بازتاب دارد. شکی نیست که حماسه کوروش در اوایل در میان ایرانیان پدید آمد و برای یونانیان شناخته شده بود. احساسات ارجمند یا حتی هیبتی که ایرانیان برای او قائل بودند به یونانیان منتقل شد، و تصادفی نبود که گزنفون، کوروش را به عنوان الگوی فرمانروایی برای درس هایی که می خواست به یونانیان هموطن خود بدهد، انتخاب کرد.

به طور خلاصه، شخصیت کوروش در طول تاریخ به عنوان یک مرد بزرگ که یک امپراتوری را پایه گذاری کرده است، باقی مانده است. او مظهر خصوصیات بزرگی شد که در دوران باستان از یک فرمانروا انتظار می ‌رفت، و ویژگی ‌های قهرمانانه را به عنوان یک فاتح بردبار و بزرگوار و همچنین شجاع و جسور به خود گرفت. شخصیت او همانطور که یونانیان می بینند بر آنها و اسکندر مقدونی تأثیر گذاشته است و همانطور که رومیان این سنت را منتقل کرده اند، ممکن است حتی اکنون نیز فکر ما را تحت تأثیر قرار دهد.